“Bilgisayarlar, kendilerinden önce mevcut olmayan problemleri çözmek için doğmuştur”
Bill Gates
Uyarı: Aşağıdaki yazımızda verilen kimi kurulum yönerge ve detaylara, okuyuculara bir bakış açısı kazandırmak amacıyla yer verdik. Bunları uzman bir bilgisayar profesyoneline, teknik servisine danışmadan uygulamanızı önermiyoruz. Verilen detayları uygulayınca ortaya çıkabilecek sorun ve yaşanabilecek sıkıntılardan kesinlikle blog yazarımız ve kurumumuz sorumlu değildir. Yazıyı okuyup birebir uygulamak yerine onları kafanızda değerlendirip yeni bilgiler edinmenizi değerli buluyoruz.
SSD Önbellek Hakkında Her Şey
Standart bir bilgisayar kullanıcısı olarak SSD (Katı Hal Sürücüsü) önbelleğini ve SSD'nizin belirli bir bölümünü önbellek olarak ayırmanın, sisteminizin performansını artırdığını duymuşsunuzdur. Tamam da SSD önbelleği tam olarak nedir?
Bu sorunun yanıtını detaylandıralım.
Kendi sisteminizle ilgili profesyonel desteğe ihtiyaç duyuyorsanız adresiniz belli.
Önbellek ne işe yarar?
SSD önbelleklerinden bahsetmeden önce, önbelleğin ne olduğunu açıklayalım.
Önbelleği, öğelerin ileride kullanılmak üzere saklandığı bir depolama odası gibi düşünebilirsiniz. En güçlü donanım desteği için doğru adresi ziyaret etmeyi ve bundan arkadaşlarınızı haberdar etmeyi unutmayın.
Bir bilgisayar önbelleği söz konusu olduğunda, bilgisayarınızın donanımında (Sabit Disk, RAM, CPU, SSD) hem son hem de sık kullanılan programları depolayan bir alandır, böylece bilgisayarınızın bir dahaki sefere ihtiyacınız olduğunda onu kolayca kaldırabilir. Bu, yükleme sürelerini kısaltır ve programların çok daha hızlı çalışmasına yardımcı olur.
İyi bir önbellek örneği, web tarayıcınızın önbelleğidir. Siz internette gezinirken resimler, HTML, Javascript ve diğer veriler önbelleğe alınır. Böylece sık kullandığınız sayfalar onu bir sonraki açışınızda daha hızlı yüklenir.
SSD önbelleği ne işe yarar?
SSD önbelleği, bir SSD'nin bir kısmını veya tamamını önbellek olarak kullandığınız zamanlara işaret eder (en az 18,6 GB). Bu nedenle, yaygın olarak flaş önbelleğe alma olarak da bilinen SSD önbelleğe alma, geçici verileri SSD'nin flash bellek yongalarında depolama işlemidir. SSD'ler hızlı NAND flash bellek hücreleri kullandığından, veri istekleri ve genel bilgi işlem performansı önemli ölçüde hızlanacaktır.
SSD önbelleğe alma, yalnızca geleneksel HDD kullanıyorsanız… daha hızlı önyükleme ve yükleme süreleri karşılığında yapabileceğiniz en uygun maliyetli yükseltmelerden biridir. 30 saniyelik önyükleme sürelerinden (veya daha uzun) 8 saniyeye (+ - 8) düşürmekten bahsediyoruz ve genel olarak daha duyarlı bir sistem elde ediyorsunuz. Bunun size nasıl tasarruf sağlatabileceği hakkında daha fazla bilgi vereceğiz.
Bununla birlikte, tek depolama yönteminiz olarak zaten bir SSD kullanıyorsanız, SSD önbelleğinden gerçekten bir şey kazanamazsınız.
SSD önbelleğe alma türleri nelerdir?
Farklı koşullara fayda sağlayan, kullanılabilecek farklı SSD önbelleğe alma türleri vardır:
Yazma SSD önbelleğini etkinleştirme alma
Başlangıçta önbelleği atlayarak, verileri doğrudan birincil depolamaya yazma işlemidir. Ancak sonunda, önbelleğe alınan veriler önce gerçek SSD'ye gönderildiğinden, bu verileri önbelleğe geri taşıma işlemi daha yavaş olacaktır.
Yine de, bu sistem inanılmaz derecede verimlidir çünkü veriler yalnızca "sıcak" olarak algılandığında (başka bir deyişle, verilerin sık kullanıldığı belirlendiğinde) önbelleğe geri kopyalanır. Bu, önbelleğin alakasız verilerle dolup taşmayacağı ve yalnızca önbelleğe alınmasından en çok fayda sağlanacak verilerin önbelleğe alınacağı anlamına gelir.
Geri yazma SSD önbelleğini etkinleştirme
Geri Yazma SSD Önbelleği, verileri önce SSD önbelleğine yazar ve ardından yalnızca veriler tamamen SSD önbelleğine yazıldıktan sonra birincil depolama aygıtına gönderir.
Buraya dikkat; önbelleğe alma, normal okuma-yazma işlemlerinden çok daha iyidir, bu nedenle bu, hem yazma hem de okuma işlemleri için düşük gecikme sağlar. Ancak bir önbellek arızası durumunda, önbelleğe alınan veriler kaybolacaktır.
Yazma yoluyla SSD önbelleğini etkinleştirme
Yazma yoluyla SSD Önbelleğe Alma, verileri aynı anda hem SSD önbelleğine hem de birincil cihaz deposuna kaydeder. Aynı zamanda günümüzde en yaygın olarak kullanılan önbelleğe alma ve hibrit depolama çözümleridir.
Veriler, yalnızca ana bilgisayar yazma işleminin hem SSD önbelleğinde hem de birincil depolama aygıtında tamamlandığını onayladığında, SSD önbelleğinden kullanılabilir hale gelir.
Sizin için en iyi SSD önbelleğe alma türü hangisidir?
Önbelleğinizi çok sık kullanmayacağınız verilerle doldurmak istemiyorsanız, “çevresine yazma” SSD önbelleğe alma en iyisidir. Ancak bu, tanınan "sıcak" verileri önbelleğe geri yüklerken daha fazla gecikmeye neden olur.
Geri yazma SSD önbelleğe alma, temel depolamanın tamamlanmasını beklemek zorunda olmadığından, en hızlı olanıdır. Ancak bu, gecikme sorunlarını çözse bile, elektrik kesintisi verileri bozabileceğinden veriler her zaman risk altında olacaktır.
“Yazma yoluyla” SSD önbelleğe alma, günümüzde en yaygın önbelleğe alma türüdür. Veriler hem önbelleğe hem de temeldeki depolamaya aynı anda yazılır ve yazma yalnızca sizin depolamanıza yazıldığında tamamlanmış kabul edilir. Bu onu hem en güvenli hem de en yavaş yöntem yapar.
SSD önbelleğe alma nasıl yapılır?
Verilerin nasıl önbelleğe alındığına bakılmaksızın; bir programı çalıştırmak için gereken dosyalar, farklı geçici depolama düzeylerinin hiyerarşisine göre depolama sürücüsünden yüklenecektir.
Bu, verilerin yanıt süresine bağlı olarak genellikle en hızlı önbellekten başlayıp en yavaş önbelleğe kadar devam eder. Bu nedenle, hızlı yanıt veren dosyalar doğrudan CPU önbelleğine, daha yavaş yanıt veren veriler ise RAM'e gider ve ardından en son olarak sabit sürücüye gelir.
Sabit sürücü bunların en yavaşı olsa da, yani orada çok sık bulunan verilere erişmekten kaçınmak istediğiniz anlamına gelir, aynı zamanda verilerinizin çoğunu da tutar.
Bununla birlikte, SSD önbelleğe alma yapılandırıldığında, önbellek hızı bir sabit sürücüden daha hızlı (ancak yine de bir RAM'den daha yavaş) olduğundan, RAM ile sabit disk arasına girer. SSD önbelleği geleneksel sabit sürücü önbelleklerinden önemli ölçüde daha hızlı olduğundan, sisteme veri araması için bir yerin daha eklenmesi her şeyi daha hızlı yapar.
Performans değerlendirmesi
İlk olarak, “hız”ı baz aldığımız ‘anlık memnuniyet' sonuçlarına bakalım. SSD önbelleğe alma, dosya kopyalama hızlarını etkiler mi?
Yeni programlar yüklemeye ve Windows'u başlatmaya ne dersiniz?
Dosya kopyalama testi
Dosya kopyalama performansını test etmek için, her bir sürücü kurulumuna bir Samsung 830 Serisi SSD'den 22 GB Steam kurulum dizini kopyalayacağız. Bu bize gerçekte, yazma hızlarının nasıl etkilendiğini söyleyecektir. SSD önbelleğe alma düzgün bir şekilde kullanılıyorsa, ayrılmış bir SSD ile hemen hemen aynı puana sahip olmalıdır.
Bir dosyayı başka bir sürücüden önbelleğe alınmış bir sürücüye kopyalamak, özel bir SSD'ye kopyalamakla hemen hemen aynıdır. Buradan yazılım, dosyaları mekanik sürücüye kopyalamaya devam ederek verilerin üzerine diğer verilerin yazılmasını sağlar.
Program kurulumu
Ardından, her sürücü kurulumuna aynı SSD'den bir program yükleyeceğiz. Bu, düz bir dosya kopyasına benzer olmalıdır. Burada örnek olarak Photoshop CS6 kullandık:
Bir kez daha önbellek, sürücüye bir SSD hızında kurulum yapmamıza izin veriyor. Gördüğünüz gibi, zamanı yarıdan fazla azaltarak büyük bir fark yaratıyor.
Windows önyükleme süresi
Herkes, bir SSD'nin size sağlayabileceği en göze çarpan performans artışının Windows önyükleme süresi olduğunu bilir. Mekanik sürücülerin Windows'u yüklemesi bir dakikadan fazla sürerken, bir SSD bunu 10 saniyenin altında yapabilir. Bu, çoğu SSD kullanıcısının yeni sürücülerini kurduktan sonra fark ettikleri ilk şeydir. Peki ya önbelleğe alınmış bir sürücü kullanıyorsanız?
Sistem ilk kez yeniden başlatıldığında, Windows'un önemli dosyaları önbelleğe gönderilir ve önbellek bölümü tıpkı bir SSD gibi çalışır.
Ofis verimliliği
Bu etkinliklerden bazıları, tipik çoklu görev davranışını modellemek için eşzamanlı olarak gerçekleştirilir.
Bu seçimde pek çok ortak görev yapıldığından, bu muhtemelen çoğu insan için en anlamlı sonuçtur ve SSD önbelleği son derece iyi bir performans sergiliyor ve standart bir mekanik HDD'ye göre çok büyük bir performans artışı sağlıyor.
Aynı şekilde, web geliştirme paketi hem saf bir SSD'den hem de SSD önbelleğinden önemli ölçüde yararlanır. Excel'de elektronik tabloları yüklemek bir SSD ile çok daha hızlıdır ve bir SSD önbelleği de bu testte aynı derecede iyidir.
Bu test, şifreleme ve sıkıştırma ile çok sayıda dosya okuma ve yazma içerir. Bir kez daha SSD önbelleği, bağımsız bir SSD kadar iyi performans gösteriyor. Ayrıca, bunun genel bir sistem performans testi olduğunu hatırlatmama izin verin, bu nedenle puanların sadece 2000 TL – 3000 TL’lik bir sürücü takıp önbellek olarak kullanılmasıyla bu kadar önemli ölçüde artması oldukça olumlu.
Sırada oyun performansı testi var.
Oyun performansı
Bir SSD önbellek sürücüsünün oyun performansını nasıl etkileyebileceğini görmek için birkaç oyun yükledik ve seviye yükleme sürelerini ölçtük. Testler, her çalıştırma arasında yeniden başlatma ile (verilerin önbelleğe alınmasına izin vermek için) üç kez çalıştırıldı (aksi takdirde RAM devreye girer).
Bir oyun önbelleğe alındığında, oyunda kaydedilen seviye tıpkı özel bir SSD'de olduğu gibi yüklenir. Tüm bunların bir SSD veya SSD önbelleği ile yaklaşık 7 saniye daha hızlı yüklendiğini unutmayın.
SSD önbelleğe alma fayda getirir mi?
SSD önbelleğe alma, standart bir HDD kurulumunu büyük ölçüde iyileştirebilir, sadece bu yüzden bile kesinlikle kullanmaya değer. Sık erişilen tüm veri ve programlarınızı CPU'nuzun erişmesi için hazır tutarak, önyükleme ve yükleme sürelerini önemli ölçüde hızlandırır. Yapınızın genel verimliliğinde de büyük bir gelişme meydana getirir.
Bilgisayarınızın bir hastane olduğunu hayal edin. Bu hastanede biri bıçak altına yatıyor. Cerrahı CPU'nuz olarak düşünebilirsiniz ve cerrah aradığında gerekli ekipmanı vermek için hazır olan doktor, SSD önbelleğiniz ve aletlerin bulunduğu masadır. O doktor veya masa olmadan, cerrah gidip aletleri malzeme dolabından (HDD) kendisi almak zorunda kalacaktır. Bu sırada masanın üzerinde bekleyen bir hasta (uygulama) vardır.
Yazma önbelleğini SSD'de etkinleştirmeli miyim?
Yazma önbelleğini etkinleştirmek, çoğu kullanıcı için en iyi eylem şeklidir. Verilerin daha fazla sayıda konuma gitmesi gerektiğinden, yazma hızları düşecek, öte yandan sistem hızları daha da artacaktır.
Her zaman olduğu gibi, bu artırılmış performansın bir bedeli vardır. Birincisi, yazma önbelleği, sisteminizin RAM'inin küçük bir bölümünü kullanır… ve ikincisi, verilerin NAND sürücüsüne yazılması geri itildiğinden, ani bir güç kaybı yaşarsanız.
Bu veriler SSD'nize kalıcı olarak kaydedilmeyecektir.
Sonuçta
Önbellek olarak kullanmak için bir SSD almaya değer mi diye soruyorsanız, o zaman makalenin geri kalanını okumadığınızı tahmin ediyorum, çünkü cevap bu noktada bariz bir şekilde açık olmalıdır. Bazen insanlar sürü psikolojisinden dolayı bir şeyler yaparlar; “bu kötü bir fikir ama herkes yapıyor, öyleyse neden olmasın?”. Ancak, diğer zamanlarda herkes aynı şeyi sırf işe yaradığı için yapar. Bu durumda, birçok kullanıcının performansı artırmak için ucuz bir yol olarak bunu yapması, bazen küçük kitlelerin haklı olduğunun kanıtıdır.
Ana sürücünüz olarak zaten bir SSD'niz varsa ve mekanik sürücünüzde oyunlarınız ve büyük dosyalarınız varsa, yine de mekanik sürücü için önbellek olarak kullanmak üzere ikinci bir SSD almaya değer. 32 GB veya 64 GB SSD almak ve bunu sabit sürücünüzün önbelleği olarak kullanmak için yapacağınız bu küçük yatırım, karşılığında alacağınız performans kazanımları için değecektir.
Aslında, SSD'ler gittikçe daha ucuz hale geldiğinden, HDD'niz için önbellek olarak kullanmak üzere 64 GB'lık bir SSD almamanız için hiçbir neden olmamalıdır.